Vanaf 1 januari wordt de Wet Bopz vervangen door twee nieuwe wetten, de Wvggz (de wet verplichte ggz) en de Wzd (Wet zorg en dwang). De Wet Bopz (de wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen) zorgt ervoor dat patiënten, die door een stoornis van hun geestvermogens een gevaar vormen voor zichzelf of hun omgeving, gedwongen opgenomen kunnen worden. Dit kan alleen als dit gevaar op geen enkele andere manier voorkomen kan worden. Daarnaast biedt de wet de mogelijkheid om deze patiënten dwangbehandeling te geven, mits zij onder dwang zijn opgenomen.
Anders dan de Wet Bopz is bij de twee nieuwe wetten dwangmatige opname niet aan de orde of geen vereiste om verplichte of onvrijwillige zorg te bieden aan patiënten die een gevaar vormen voor zichzelf of hun omgeving. Maar wat houden de nieuwe wetten Wvggz en Wzd nou precies in?
Wat houden de Wvggz en Wzd precies in?
De Wzd en de Wvggz zorgen ervoor dat een patiënt, als deze een gevaar vormt voor zichzelf of een ander, een dwangbehandeling mag krijgen. Ook als hij of zij zich verzet. In de Wvggz heet dit verplichte zorg; in de Wzd onvrijwillige zorg. Beide wetten zijn gericht op patiënten die vrijwillig opgenomen zijn, in een instelling, ziekenhuis of kliniek. Daarnaast kan de onvrijwillige zorg ook thuis geboden worden. Hierin wijken ze dus af van de Wet Bopz.
De Wet verplichte ggz
‘Deze wet regelt de rechten van mensen met een psychiatrische aandoening die te maken hebben met verplichte zorg in de ggz’. Een belangrijke verandering t.o.v. de Wet Bopz is dat de verplichte zorg straks ook ambulant verzorgd kan worden. Opname onder dwang is hier dus geen aangrijpingspunt.
De Wet zorg en dwang
‘Deze wet regelt de rechten van mensen met een verstandelijke beperking en mensen met een psychogeriatrische aandoening, zoals dementie, die onvrijwillige zorg krijgen. Een belangrijk verschil t.o.v. de Wvggz is dat de Wzd ook de opname onder dwang gaat regelen. Dit wordt dus ‘overgenomen’ van de Wet Bopz.
Om onvrijwillige zorg te krijgen wordt er een nieuw criterium geïntroduceerd: onvrijwillige zorg kan verleend worden als dat noodzakelijk is om ‘ernstig nadeel’ te voorkomen, waar dit voorheen met ‘gevaar’ werd aangeduid. Hieronder valt het bestaan van of ernstig risico op o.a. (voor de patiënt of in zijn of haar omgeving):
- Levensgevaar;
- Ernstig lichamelijk letsel;
- Ernstige verwaarlozing;
- Ernstige psychische schade;
- Ernstig verstoorde ontwikkeling.
Gevolgen in de praktijk
Zorgaanbieders die onvrijwillige zorg willen verlenen moeten zich registreren in een openbaar register dat door de minister van VWS wordt ingesteld.
In dit register worden gegevens van de zorgaanbieder en locaties opgenomen. Hierbij wordt vermeld of de locatie een zogeheten accommodatie is. Locaties die nu een Bopz aanmerking hebben, worden automatisch als accommodatie in het register opgenomen.
Psychiater en jurist Emke Plomp zegt dat de nieuwe wetten positieve gevolgen in de praktijk kunnen hebben. ‘Neem bijvoorbeeld een patiënt met een psychotische stoornis die als gevolg hiervan zijn of haar diabetes verwaarloosd, deze kun je nu, mits aan alle regels wordt voldaan, insuline geven’. Zo wordt iemand, ondanks verzet, toch goede zorg verleend.
Bron: Medisch Contact, KNMG en dwangindezorg
